Podziały w społeczeństwie informacyjnym – jak przeciwdziałać wykluczeniu cyfrowemu?
Żyjemy w czasach dynamicznego rozwoju nowoczesnych technologii. Otaczają nas różnorodne urządzenia z dostępem do Internetu – nie tylko komputery, laptopy i telefony, ale również inne sprzęty elektroniczne, np. lodówki czy telewizory. Postęp technologiczny przebiega w zawrotnym tempie. Znaczną część naszego życia zajmuje obecnie funkcjonowanie w świecie wirtualnym. W tak wykreowanej rzeczywistości łatwo jest zapomnieć o tym, że nie każda osoba posiada stałe połączenie z siecią. Wiąże się to z powstawaniem zjawiska zwanego wykluczeniem cyfrowym, które niesie ze sobą wiele negatywnych konsekwencji. Czy istnieją metody, które pozwalają na przeciwdziałanie temu problemowi?

Podziały w społeczeństwie informacyjnym

Wykluczenie cyfrowe to tak naprawdę podział społeczeństwa na dwie grupy. Jedna z nich ma dostęp do Internetu i może korzystać z nowoczesnych technik informatycznych. Druga grupa nie ma takich możliwości. Zjawisko to jest poważnym problemem społecznym, ponieważ prowadzi do stratyfikacji i pogłębiania się różnic pomiędzy klasami społecznymi. Według danych GUS z 2019 roku Polska ma jeden z najwyższych w Unii Europejskiej wskaźników osób nigdy niekorzystających z Internetu (15% – 4,51 mln osób).

Co przyczynia się do powstawania zjawiska wykluczenia cyfrowego?

Przyczyny powstawania tego problemu zależne są od dwóch głównych czynników: technologii i człowieka. Do pierwszej kategorii zaliczyć można przede wszystkim brak lub ograniczony dostęp do Internetu, sprzętu czy odpowiedniego oprogramowania. To z kolei może być spowodowane niskimi zarobkami i posiadaniem niewystarczającej ilości środków finansowych. Do drugiego rodzaju przyczyn należą bariery mentalne wynikające ze strachu przed zagrożeniami, jakie spotkać można w sieci. Istotnym czynnikiem wpływającym na powstawanie wykluczenia cyfrowego jest również brak kompetencji umożliwiających sprawne poruszanie się w świecie nowych technologii.

Metody przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu

Wykluczenie cyfrowe to zjawisko, któremu trudno jest w szybkim tempie przeciwdziałać. Możliwości zwalczania tego problemu zależne są od przyczyn jego powstawania. Najtrudniej jest wpłynąć na bariery związane z brakiem środków finansowych na zakup sprzętu czy usług internetowych. Z tego powodu istotne jest podjęcie przez rząd określonych działań. W tym zwiększenie nakładów finansowych na kwestie związane z informatyzacją społeczeństwa lub usunięcie podatków od usług internetowych. Jeśli chodzi o czynniki związane z barierami mentalnymi bądź posiadaniem odpowiednich kompetencji, istnieją takie sposoby, które mogą zostać wdrożone przez organizacje przyczyniające się do rozwoju umiejętności z zakresu obsługi komputerów i informatyki. Należy do nich szeroko pojęte edukowanie społeczeństwa w obszarze nowych technologii. Organizacja kursów i szkoleń dla osób początkujących, które nigdy wcześniej nie miały styczności z obsługą komputera stanowi dobry sposób na pokonanie lęku przed nowoczesnymi urządzeniami.

W Polsce bardzo duży odsetek osób, które nigdy nie korzystały z Internetu, stanowią seniorzy. Dla tej grupy wiekowej szkolenia komputerowe mają szczególne znaczenie. Pokolenie to nie dorastało wraz z rozwojem Internetu w przeciwieństwie do osób młodszych. Dlatego odczuwa strach przed wejściem do świata wirtualnego. Istotne jest również organizowanie kursów związanych z edukacją medialną. Należy budować świadomość społeczeństwa w zakresie zagrożeń, jakie można spotkać w Internecie – szczególnie kiedy mamy do czynienia z kimś, kto dopiero rozpoczyna swoją przygodę z odkrywaniem zasobów Internetu. Zmniejszenie skali wykluczenia cyfrowego to proces trudny i długotrwały, który powinien być inicjowany przez instytucje państwowe.